De overgang?
In Nederland zijn er op dit moment anderhalf miljoen vrouwen in de overgang. De reacties uit de omgeving zijn vaak ‘het hoort er nu eenmaal bij’ en ‘het gaat wel over’. De overgang is een periode die vaak wordt onderschat, terwijl iedere vrouw, er vroeg of laat, doorheen zal gaan. Gemiddeld duurt de overgang zeven tot tien jaar.
Bij vrouwen in de overgang gaat het lichaam door een volkomen natuurlijk en normaal veranderingsproces en dat betekent dat een vrouw van een vruchtbare naar een onvruchtbare levensfase gaat. De overgang wordt veroorzaakt door hormonale veranderingen waar je geen invloed op hebt. In deze periode daalt het hormoon oestrogeen dat door de eierstokken wordt gemaakt. De daling heeft invloed op veel lichamelijke en mentale functies en kan voor de welbekende overgangsverschijnselen zorgen.
Wat is de overgang?
Al ons hele leven zijn het de hormonen die het lichaam in evenwicht houden. Vooral de geslachtshormonen zijn erg belangrijk in de verschillende levensfasen van de vrouw. Ze spelen een belangrijke rol bij verschillende lichaamsprocessen en ze zijn onmisbaar tijdens de vruchtbare periode en in een zwangerschap.
Zo reguleren geslachtshormonen het hele proces van de cyclus, de innesteling van een bevruchte eicel in de baarmoeder, een afstoting van het baarmoederslijmvlies tijdens de menstruatie en de zwangerschap. De rijping tot eicel gebeurt in de eierstokken waar alle follikels, nog niet gerijpte eicellen, al vanaf de geboorte aanwezig zijn. Naarmate we ouder worden, raakt de voorraad follikels steeds verder op waardoor er niet iedere maand meer een eisprong plaatsvindt. Hierdoor verandert de hormoonhuishouding en dat is de start van de overgang. Wanneer de voorraad in de eierstokken op is, zal dit proces stoppen en zal ook de menstruatie stoppen.
Overgang en menopauze
Soms wordt de overgang en de menopauze als synoniem gebruikt, maar dat is niet juist. Hoewel ze onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn, betekent het zeker niet hetzelfde. Medisch gezien heeft de menopauze plaatsgevonden als er twaalf maanden geen menstruatie is geweest. De eerste dag van je laatste menstruatie noemt men de menopauze en is één dag in het leven van de vrouw. Je kan dus pas achteraf met zekerheid zeggen dat de menopauze heeft plaatsgevonden. De overgang is de jaren voor de menopauze als het oestrogeen daalt en de jaren na de menopauze als er een nieuw hormonaal evenwicht moet worden gevonden.
De overgang is onderverdeeld in fases. De menopauze is het moment waarop je twaalf maanden niet gemenstrueerd hebt. Voor dit moment bevind je je in de premenopauze en direct na het ‘menopauze’ moment, kom je in de postmenopauze terecht.
Op welke leeftijd begint de overgang?
Gemiddeld daalt het oestrogeen al vanaf 37 jaar en valt de dag van de menopauze pas rond het 51e levensjaar. De start van de overgang en de dag van de menopauze is per persoon verschillend en wordt bepaald door een innerlijke klok. De laatste jaren is er veel onderzoek gedaan naar de factoren die het tijdstip van de overgang zouden kunnen vaststellen, maar tot op heden is er geen duidelijk verband gevonden tussen de overgang, de menopauze en de onderzochte factoren. Wel zijn er aanwijzingen dat moeders en dochters, net als bij de eerste menstruatie, ongeveer op dezelfde leeftijd in de overgang terechtkomen. Daarbij benadrukken de wetenschappers wel dat het gaat over een verhoogde kans en het een voorspelling is.
Ben ik in de overgang?
Vaak kun je pas achteraf veel van de overgangsverschijnselen plaatsen. Zo zijn stemmingswisselingen één van de meest onbegrepen en atypische klachten van de overgang. Deze kunnen al starten rond het veertigste levensjaar en dan denkt men vaak nog lang niet aan de overgang. Hoe dichter je bij de menopauze komt, hoe meer overgangssymptomen er kunnen voorkomen. De meest voorkomende zijn opvliegers, nachtelijk zweten en slapeloosheid, maar ook hoofdpijn, neerslachtigheid en stemmingswisselingen horen bij deze periode. Wil je zeker weten of je in de overgang bent? Maak dan een afspraak bij de huisarts of overgangsconsulent. Zij kunnen op basis van de symptomen vaak al een duidelijke conclusie trekken.
Wees open over de overgang
Het dagelijks leven van een kwart van de vrouwen in de overgang wordt sterk beïnvloed door overgangsverschijnselen. Dit kan leiden tot veelvuldig ziekteverzuim. Ook worden symptomen van de overgang vaak verward met een burn-out of een depressie.
Slapeloosheid, opvliegers, gewrichtsklachten en depressie zorgen er regelmatig voor dat vrouwen tussen de 45 - 50 jaar langdurig thuis komen te zitten. Een derde van het ziekteverzuim van werkende vrouwen in de overgangsleeftijd wordt veroorzaakt door overgangsverschijnselen. Daarnaast geeft twee derde van deze vrouwen aan dat de overgang invloed heeft op hun professionele leven. Sommige vrouwen stoppen zelfs met werken vanwege de overgangsverschijnselen.
Dat moet anders! Het is daarom belangrijk om open te zijn over de overgang en de gevolgen hiervan te bespreken. Zo kan er worden voorkomen dat men uit het werkproces valt of een verkeerde diagnose krijgt.
Een nieuwe fase in het leven
Door de babyboom in de jaren ‘60 is er nog nooit zo’n groot aantal vrouwen tegelijk in de overgang geweest. Deze groep vrouwen is niet alleen groot in aantal, maar heeft ook een behoorlijke invloed op de maatschappij en in de media. Zo hebben de presentatrices Caroline Tensen en Anita Witzier, cabaretière Karin Bloemen en actrice Isa Hoes zich meerdere malen in de media uitgesproken over de invloed van de overgang op het dagelijkse leven en laten zij zien dat je na de overgang nog steeds net zo mooi, energiek en succesvol kan zijn. Ook aan de andere kant van de oceaan bewijzen powervrouwen Gwyneth Paltrow, Michelle Obama en Oprah Winfrey dat leeftijd niet meer dan een getal is. In verschillende interviews vertellen ze openlijk over hun ervaringen. Na de overgang schreef Oprah Winfrey in haar magazine Oprah: "Ik heb ervaren dat dit het moment is om jezelf opnieuw uit te vinden na jaren van focussen op de behoeften van alle anderen om je heen."
De overgang is voor veel vrouwen letterlijk en figuurlijk een overgang naar een nieuwe levensfase. Je gaat niet alleen van een vruchtbare naar een onvruchtbare levensfase, maar ook naar een fase waarin andere zaken belangrijker worden. Bij veel vrouwen verschuift de focus van het perfecte uiterlijk naar de gezondheid. Het wordt steeds makkelijker om nee te zeggen tegen zaken waar je geen energie van krijgt en het gevoel van moeten, maakt steeds vaker plaats voor het kiezen voor. Vrouwen voelen zich vaak na de overgang evenwichtiger en rustiger.